Mirella van de Salm uitgezonden naar Ghana

‘Ik volg nu eindelijk mijn hart’

Mirella van der Salm uit Den Haag is de nieuwe lekenmissionaris die door de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën uitgezonden is naar Ghana. Enkele weken voor haar vertrek bezocht ze het Missiehuis in Cadier en Keer. Een goede gelegenheid voor een kennismakingsgesprek.

 De 48-jarige Van der Salm studeerde milieukunde en werkte daarna vele jaren bij de overheid. Ze was onder meer projectmanager bij de gemeentes Delft, Den Haag en Rotterdam. Ook werkte ze voor het Ministerie van Economische Zaken. Ze hield zich bezig met vergunningen voor mijnbouw en hielp werkzoekenden uit hun uitkeringssituatie komen. Ook organiseerde ze de Tweede Kamerverkiezingen voor landgenoten die buiten Nederland wonen. Haar laatst project deed ze voor de Koninklijke Bibliotheek.

Dat is wat je noemt een gevarieerde carrière!
“Het is wel een beetje hoe ik in elkaar zit. Ik houd van afwisseling. Daarom heb ik nu ook zoveel zin om naar Ghana te gaan. Het is weer eens iets heel anders. Hoewel ik milieukunde heb gestudeerd, heb ik altijd in het sociale domein gewerkt. Met mensen bezig zijn, loopt als een rode draad door mijn leven. Mijn moeder was maatschappelijk werkster en mijn vader deed sociaal werk in de gevangenis. Ik heb van jongs af ook altijd vrijwilligerswerk gedaan. Eerst met kinderen en jongeren en later met dak- en thuislozen. Mijn ouders deden dat en ik heb ook altijd het gevoel gehad dat ik dat moest doen.”

Wat heb je met Afrika?
“Ik ben er al heel vaak op vakantie geweest. Soms wel zes weken achter elkaar. Burkina Faso, Zuid-Afrika, Gambia, Zambia, Ethiopië, Tunesië, al die landen heb ik wel een keer bezocht. Toen heb ik ook ontdekt dat er een groot verschil is tussen West- en Oost-Afrika. De mensen in West-Afrika zijn veel opener. Tenminste, dat is mijn ervaring. Ik heb ook twee keer een wereldreis gemaakt en Zuid-Amerika, Azië en het Midden-Oosten gezien. Maar Afrika trekt me het meest. Geen idee waarom! Misschien komt dat door het spirituele karakter van Afrika of door iets uit een vorig leven. Ik weet het niet. Maar elke keer als ik in Afrika kom, voelt dat als thuiskomen. Al vanaf de allereerste keer.”

Heb je misschien familie die er gewoond of gewerkt heeft?
“Een tante van me is religieuze en heeft in Indonesië gewerkt. Zij is nu 92 en woont in een klooster in Tilburg. Ik weet niet of zij onbewust een voorbeeld voor me is geweest. Ik had wel altijd een romantisch beeld bij haar leven, maar niet zodanig dat ik nu zelf ook religieuze zou willen worden. Dat is niet mijn pad. Ik denk wel dat ik door haar verhalen beïnvloed ben. Het schijnt dat ik als kind al zei: ‘Ik word missionaris’. Ik heb ook wel eens geprobeerd om via een NGO uitgezonden te worden, maar het is erg lastig om bij hen binnen te komen.”

Hoe ben je dan nu bij de S.MA. terechtgekomen?  
“Een half jaar voordat de coronacrisis begon, ging mijn relatie uit. Dat was voor een keerpunt in mijn leven. Tot overmaat van ramp kreeg ik ook nog een burn-out door mijn werk. Alles kwam bij elkaar. Toen ben ik gaan nadenken over wat ik mijn leven wilde. Ik kwam tot de conclusie dat het tijd was om mijn hart te gaan volgen. Dat was eind 2019. In die periode kwam ook de S.M.A. voor het eerst voorbij. Ik zag een oproep voor missionaire veldwerkers op de site One World. Dat sprak me wel aan. Maar omdat het privé allemaal niet lekker liep, dacht ik: dit moet ik nu niet doen, want dan is het een vlucht. Eind 2021 zag ik de oproep opnieuw en toen ben ik gaan praten. Ik had voorheen nog nooit van de S.M.A. gehoord en ik wist ook helemaal niet wat ik me bij het uitzenden van missionarissen moest voorstellen. Ik ben wat je noemt een echte cultuurkatholiek en ik vroeg me af of ik wel bij de S.M.A. zou passen. Maar tijdens het eerste gesprek klikte het meteen. Ik heb het gevoel dat ik de ruimte krijg om mezelf te zijn.”

Wat bedoel je daarmee?
“Dat ik niet worden uitgezonden om per se iets te doen of te bereiken. De enige opdracht die ik meegekregen heb, is: zorg dat je gelukkiger terugkomt dan dat je erheen gaat. Dat was voor mij een enorme eyeopener. Natuurlijk ga ik in Ghana wel dingen doen, maar die hoeven niet per se iets op te leveren. Het is vooral belangrijk om er als mens te zijn en verbinding te zoeken met de mensen daar. Wat mij in het verleden veel gebracht heeft, is leren vertrouwen op eigen creativiteit en eigen kracht. Ik hoop vooral te kunnen helpen door de juiste vragen te stellen en daarmee iets in beweging te zetten.”

Wat ga je doen in Ghana?
“Eerst ga ik een oriëntatieprogramma volgen in de hoofdstad Accra. En de taal leren natuurlijk. Daarna is het bedoeling dat ik naar Babaso ga om een coöperatie van vrouwen te ondersteunen. Vorig jaar november ben ik twee weken op exposure visit geweest. Toen ben ik ook een paar dagen in Babaso geweest en heb ik al kennis gemaakt met de vrouwen van de coöperatie.”  

Hoe beviel dat?
“De eerste dag, dacht ik eerlijk gezegd: wat doe ik hier? Op dag twee ook nog een beetje. Maar dag drie was het al heel anders. Toen ik ’s ochtends wakker werd, hoorde ik de vogels fluiten. De zon scheen en de sfeer was meteen heel anders. Toen voelde ik ook een enorme rust. De afgelopen jaren heb ik in het centrum van Den Haag gewoond en ik verlang echt naar meer rust. Daar krijg ik volgens mij alle gelegenheid toe, want in Babaso is niks: geen restaurant, geen café en waarschijnlijk ook maar heel beperkt internet. De dichtstbijzijnde grote stad is Kumasi en dat is twee uur rijden. Dus ik moet mezelf helemaal afkoppelen van de westerse manier van leven. Dat zal zeker niet zonder slag of stoot gaan. Ik ga in een huisje wonen op de compound van het S.M.A.-Missiehuis. Ik sluit me aan bij de gemeenschap daar. In Babaso is heel lang geen lekenmissionaris geweest, dus dat is wel heel spannend.”

Wat is je plan om daar te gaan doen?
“In het begin ga ik helemaal niets doen. Ik ga er zijn en met de vrouwen meedoen. Ze verwachten natuurlijk wel iets, maar ik wil eerst de mensen leren kennen en ontdekken wat ze nodig hebben. Dat kan alleen door met hen mee te leven en het vertrouwen te winnen. Als ik er een tijdje ben, hoop ik te ontdekken wat er nodig is om ze verder te helpen. Dat kan iets met onderwijs voor meisjes zijn, maar misschien ook een credit union of iets met duurzaamheid. Dan heb ik ook nog iets aan mijn studie milieukunde. Het kan alle kanten op. Het moet wel iets zijn dat bij mij past en dat daar nodig is.”

Dan je ervaring als projectmanager ook nog van pas.
“Wellicht. Maar door dat werk ben ik wel gewend om heel resultaatgericht bezig te zijn. En zo werkt het volgens mij in Afrika niet. Dus dat zal bij mij zeker de nodige frustraties opleveren, ook omdat ik niet altijd de geduldigste ben. Dat weet ik van mezelf. Maar daar moet ik mee leren dealen. Het is hun cultuur. Ik kan niets opleggen. Als het me lukt om me daaraan over te geven, kan dat ook veel rust brengen. Gelukkig ben ik ook echt een mensenmens, dus ik hoop ook veel van anderen te leren.”

Hoe reageerde je omgeving, toen je vertelde dat je lekenmissionaris zou worden?
“Die vonden het direct helemaal bij mij passen. Natuurlijk vinden ze het niet leuk dat ik voor langere tijd wegga, maar iedereen zegt wel dat het bij mij hoort. Mijn ouders zijn al op leeftijd, maar die komen zeker een keer langs.”  

Je wordt uitgezonden als lekenmissionaris. Speelt het geloof voor jou daarbij een rol?
“Ik zou mezelf eerder spiritueel noemen dan gelovig. Ik geloof in het grote geheel, in eenheid, in het leven achter het leven. Ik zie God niet direct als een persoon, maar als de bron of hoe je het ook noemen wilt. Het is ook niet mijn opdracht om parochiewerk te gaan doen. Catechese geven, zou bijvoorbeeld helemaal niet aan mij besteed zijn. Maar misschien wel muziek maken tijdens kerkdiensten. Als leek heb je in Ghana je eigen leven, maar ik ben natuurlijk ook onderdeel van de S.M.A.-gemeenschap en ik wil respectvol omgaan met de manier waarop anderen hun geloof beleven.”

Je zei aan het begin van het gesprek dat je van afwisseling houdt. Nu ga je vier jaar naar een redelijk afgezonderde plek in Afrika. Gaat dat wel goed?  
“Dat verlangen naar afwisseling kwam volgens mij voort uit het feit dat ik niet deed wat mijn hart mij ingaf. Ik volgde mijn hart niet. Dat ga ik nu wel doen en hopelijk vind ik daar door meer rust. Ik zal zeker een keer op m’n smoel gaan. Maar daar ben ik niet bang voor.”

Je hebt er echt zin in?
“Ontzettend veel zin. Het is zo leuk!”  

Mirella van der Salm is in Ghana te volgen via de website www.smaprojects-babaso.com,  haar youtubekanaal met dezelfde naam en via instagram: @Mirella_in_Ghana